नेपाल स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रमसम्बन्धी जानकारी

नेपाल स्वास्थ्य बीमा 

१) स्वास्थ्य बीमा भनेको के हो?

उत्तर: स्वास्थ्य बीमा नेपाल सरकारको सामाजिक स्वास्थ्य सुरक्षा पहल अन्तर्गत सञ्चालित कार्यक्रम हो। यसले स्वास्थ्य सेवामा पहुँच बढाउने, वित्तीय सुरक्षा प्रदान गर्ने, तथा उपचार खर्चको भार घटाउने लक्ष्य राखेको छ।

---

२) स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रम सरकार वा निजी क्षेत्रबाट सञ्चालित छ?

उत्तर: यो कार्यक्रम नेपाल सरकारले सञ्चालन गरेको हो।

---

३) स्वास्थ्य बीमा कार्यक्रममा सहभागी हुँदा के-कस्ता फाइदा छन्?

उत्तर: बीमा शुल्क भुक्तानी गरेपछि सूचीबद्ध स्वास्थ्य संस्थाबाट सेवा प्राप्त गर्न सकिन्छ। फाइदाहरू:

• स्वास्थ्य सेवामा पहुँच वृद्धि
• स्वास्थ्य सेवा उपयोग दरमा वृद्धि
• व्यक्तिगत खर्च तथा भविष्यका स्वास्थ्य खर्चमा कमी
• समग्र स्वास्थ्य सुधार, उत्पादकत्व वृद्धि, र आर्थिक स्थिरता

---

४) स्वास्थ्य बीमाको प्रिमियम कति छ?
उत्तर:

• पाँच जनासम्मको परिवारका लागि वार्षिक बीमा शुल्क रु. ३,५००।
• पाँचभन्दा बढी सदस्य भए, प्रत्येक थप सदस्यका लागि रु. ७०० अतिरिक्त शुल्क।

---

५) पाँचभन्दा कम सदस्य भएको परिवारले पनि रु. ३,५०० नै तिर्नुपर्छ?

उत्तर: हो, १ देखि ५ सदस्य भएको परिवारका लागि वार्षिक शुल्क रु. ३,५०० नै लाग्छ।

---

६) स्वास्थ्य बीमाले अधिकतम कति रकमसम्मको सेवा प्रदान गर्छ?

उत्तर: 

परिवारका सदस्य	बीमा शुल्क	बीमा रकम सीमा
१-५ जना	रु. ३,५००	रु. १,००,०००
६ जना	रु. ४,२००	रु. १,२०,०००
७ जना	रु. ४,९००	रु. १,४०,०००
८ जना	रु. ५,६००	रु. १,६०,०००
९ जना	रु. ६,३००	रु. १,८०,०००
१०+ जना	रु. ७,०००	रु. २,००,०००

---

७) बीमित रकम व्यक्तिगत रूपमा छुट्याइन्छ वा परिवारको लागि सामूहिक रूपमा हुन्छ?

उत्तर: बीमित रकम परिवारको लागि सामूहिक रूपमा निर्धारण हुन्छ। तर, कुनै एक सदस्यले आवश्यकतानुसार पूरै रकम प्रयोग गर्न सक्छ।

---

८) स्वास्थ्य बीमा योजनामा अन्तर्गत औषधि कति दिनसम्म पाइन्छ?

• सामान्य बिरामीलाई डाक्टरको सिफारिस अनुसार औषधि प्रदान गरिन्छ।
• दीर्घरोगीलाई एकपटकमा अधिकतम तीन महिनाको औषधि दिइन्छ।

---

९) यदि बीमित रकम वर्ष समाप्त हुनु अघि नै सकियो भने पुनः नविकरण गर्न सकिन्छ?

उत्तर: सकिँदैन। बीमा अवधि समाप्त नभएसम्म पुनः नविकरण गर्न पाइँदैन।

---

१०) बीमित रकम नगद रूपमा प्राप्त गर्न सकिन्छ?

उत्तर: हुँदैन। बीमित रकम नगद दिइँदैन। बीमित व्यक्तिले बीमा कार्ड प्रयोग गरी सूचीबद्ध स्वास्थ्य संस्थाबाट उपचार लिँदा सो रकम कटौती गरिन्छ।

---

११) एक वर्षमा प्रयोग नभएको बीमित रकम अर्को वर्षमा सार्न सकिन्छ?

उत्तर: सकिँदैन। प्रयोग नभएको रकम कार्यक्रमको कोषमा जम्मा हुन्छ।

---

१२) बीमा दर्ता गरेपछि कहिलेदेखि लागू हुन्छ?

उत्तर: 

दर्ता अवधि	बीमा लागू हुने मिति
वैशाख - असार (अप्रिल - जुन)	भदौ १ (अगस्ट मध्य)
साउन - असोज (जुलाई - सेप्टेम्बर)	मंसिर १ (नोभेम्बर मध्य)
कात्तिक - पुष (अक्टोबर - डिसेम्बर)	फागुन १ (फेब्रुअरी मध्य)
माघ - चैत (जनवरी - मार्च)	जेठ १ (मे मध्य)

---

१३) बीमा तुरुन्तै किन लागू हुँदैन?

उत्तर: कार्यक्रमलाई आर्थिक रूपमा दीर्घकालीन बनाउन तथा बिरामी भएपछि मात्र दर्ता गर्ने प्रवृत्ति रोक्न ढिला गरी लागू गरिन्छ।

---

१४) स्वास्थ्य बीमामा को-पेमेन्ट (Co-payment) के हो?

उत्तर: को-पेमेन्ट भनेको उपचारको केही प्रतिशत बीमित व्यक्तिले नै तिर्नुपर्ने व्यवस्था हो।

• सरकारी अस्पतालमा १०% को-पेमेन्ट लाग्छ।
• निजी अस्पतालमा २०% को-पेमेन्ट लाग्छ।

---

१५) स्वास्थ्य बीमाका लागि कसरी दर्ता गर्न सकिन्छ?

उत्तर:

• घर-घरमा जाने नामांकन सहायकमार्फत।
• स्थानीय तहको कार्यालयमा गएर।
• नागरिक एप, Connect-IPS, e-Sewa, Khalti मार्फत नविकरण गर्न सकिन्छ।

---

१६) यदि बीमा शुल्क तिरेको सहायकले रकम निक्षेप गरेन भने के हुन्छ?

उत्तर: सो घटना भएमा स्थानीय वडा कार्यालय, हेल्थ इन्स्योरेन्स बोर्डको टोल-फ्री नम्बर (१६६०-०१-११२२४) वा इमेल (feedback@hib.gov.np) मा गुनासो गर्न सकिन्छ।

---

१७) के अर्कै वडाको नामांकन सहायकमार्फत बीमामा नाम लेखाउन सकिन्छ?

उत्तर: हुँदैन। आफ्नो वडा कार्यालयकै सहायकमार्फत नाम लेखाउनु पर्छ।

WANT TO READ THIS ARTICLE IN ENGLISH 

[अङ्ग्रेजी भाषामा पढ्नको लागि]
CLICK ME

---

१८) स्थायी ठेगानाभन्दा फरक ठाउँमा बसोबास गरेकाहरूले कहाँ दर्ता गर्नुपर्छ?

उत्तर: परिवार प्रमुख बसोबास गर्ने ठाउँमै बीमा गर्नुपर्छ।

---

१९) प्राथमिक स्वास्थ्य प्रदायक (Primary Healthcare Provider) भनेको के हो?

उत्तर: बीमित व्यक्तिले प्राथमिक स्वास्थ्य सेवा लिन पाउने सबैभन्दा नजिकको सरकारी स्वास्थ्य संस्था।

---

२०) यदि प्राथमिक स्वास्थ्य प्रदायकले सेवा दिन सकेन भने अन्यत्र उपचार लिन सकिन्छ?

उत्तर: सकिन्छ। तर, उपचार लिनुअघि सिफारिस पत्र (Referral Slip) लिनुपर्छ।

---

२१) यदि कुनै अस्पतालले बीमाअन्तर्गत सेवा दिन मानेन भने के गर्ने?

उत्तर: हेल्थ इन्स्योरेन्स बोर्डको टोल-फ्री नम्बर (१६६०-०१-११२२४) वा इमेल (feedback@hib.gov.np) मा गुनासो गर्न सकिन्छ।

---

२२) बीमा कार्ड हराएमा के गर्ने?

उत्तर: जिल्ला बीमा कार्यालयमा निवेदन दिएर रु. ५० तिरेर नयाँ कार्ड बनाउन सकिन्छ। डिजिटल कार्ड पनि प्रयोग गर्न सकिन्छ।

---

२३) बीमित व्यक्तिले आफ्नो बीमा विवरण कसरी हेर्न सक्छ?

उत्तर: नागरिक एप वा HIB Profile App बाट हेर्न सकिन्छ।

---

२४) ७० वर्षभन्दा माथिका जेष्ठ नागरिकका लागि बीमा सुविधा के छ?

उत्तर: निःशुल्क बीमा कार्ड दिइन्छ, जसअन्तर्गत रु. १,००,००० सम्मको स्वास्थ्य सेवा पाइन्छ।

---

२५) विपन्न समुदायका लागि के विशेष व्यवस्था छ?

उत्तर: अति गरिब, अपांगता भएका, कुष्ठरोगी, HIV सङ्क्रमित, MDR-TB बिरामी आदिलाई निःशुल्क स्वास्थ्य बीमा सुविधा।

---

२६) महिला स्वास्थ्य स्वयंसेविकाका लागि छुट सुविधा के छ?

उत्तर: ५०% बीमा शुल्क छुट।

---

२७) नवजात शिशु कसरी बीमित हुन्छ?

उत्तर: आमा बीमित भएको अवस्थामा जन्मिएको बच्चा अर्को नविकरणसम्म स्वतः बीमित हुन्छ।

---

२८) परिवारको सदस्यको मृत्यु भएमा के गर्ने?

उत्तर: मृत्युदर्ता प्रमाणपत्र जिल्ला बीमा कार्यालयमा बुझाई बीमाबाट हटाउनुपर्छ।

स्रोत:

• स्वास्थ्य बीमा ऐन, २०७४
• स्वास्थ्य बीमा नियमावली, २०७५